مالیات حقوق و دستمزد یکی از مهم ترین موضوعات مالی برای کارمندان، کارگران و کارفرمایان در ایران است. در سال 1404، با توجه به تغییرات اقتصادی، تورم و اصلاحات قوانین بودجه، درک دقیق مالیات حقوق، معافیت مالیاتی حقوق و نحوه محاسبه آن برای برنامه ریزی مالی ضروری است.
این مقاله تخصصی، جامع ترین و به روزترین اطلاعات درباره مالیات حقوق و دستمزد 1404 را با اعداد دقیق، جداول کاربردی و نکات مهم ارائه می دهد ، با ما همراه باشید و از مشاوره مالیاتی متخصصین بهره مند شوید.
مالیات حقوق بخشی از درآمد حقوق بگیران است که طبق قانون مالیات های مستقیم (مواد 82 تا 92) به دولت پرداخت می شود. این مالیات به صورت پلکانی محاسبه شده و بر اساس میزان درآمد سالانه یا ماهانه تعیین می گردد. کارفرمایان موظف اند مالیات حقوق کارکنان را از فیش حقوقی کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند. در سال 1404، تغییرات قابل توجهی در معافیت مالیاتی حقوق و نرخ های مالیاتی اعمال شده که در ادامه بررسی می کنیم.
بر اساس بند 2 قسمت ز تبصره 1 ماده واحده لایحه بودجه 1404، سقف معافیت مالیاتی حقوق به شرح زیر تعیین شده است:
این بدان معناست که حقوق و دستمزد ماهانه تا 24 میلیون تومان از پرداخت مالیات معاف است. این افزایش 100 درصدی نسبت به سال 1403 (12 میلیون تومان ماهانه) به منظور کاهش فشار مالیاتی بر اقشار کم درآمد اعمال شده است.
علاوه بر معافیت پایه (288 میلیون تومان سالانه یا 24 میلیون تومان ماهانه)، برخی مزایا و پرداخت ها در سال 1404 از مالیات معاف هستند. در ادامه، هر مورد با توضیحات دقیق و اعداد به روز ارائه شده است:
تا سقف یک دوازدهم معافیت سالانه، یعنی 24,000,000 تومان در سال، از مالیات معاف است؛ این معافیت برای پاداش های پایان سال یا عیدی کارکنان اعمال می شود و مبالغ بالاتر از 24 میلیون تومان با نرخ پلکانی (10% تا 30%) مشمول مالیات خواهد بود. کارفرمایان باید این مبلغ را در فیش حقوقی به صورت جداگانه ثبت کنند.
مزایایی مانند حق مسکن، حق غذا و ایاب وذهاب تا سقف دو دوازدهم معافیت سالانه، یعنی 48,000,000 تومان در سال، معاف هستند ؛ این معافیت شامل پرداخت هایی مانند 2,500,000 تومان ماهانه حق مسکن یا 1,500,000 تومان حق غذا می شود، مشروط به مستندسازی. مبالغ بالاتر از 48 میلیون تومان در سال مشمول مالیات پلکانی خواهد بود.
مبالغ پرداختی توسط کارفرما برای درمان کارکنان یا افراد تحت تکفل آنها، بدون سقف مشخص، از مالیات معاف است.
این شامل هزینه های بیمارستانی (مثلاً 50,000,000 تومان برای جراحی) یا داروهای خاص می شود، به شرط ارائه فاکتورهای معتبر. کارفرما باید اسناد را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد تا معافیت اعمال شود.
هزینه های سفر و مأموریت شغلی، مانند 10,000,000 تومان برای اقامت یا حمل ونقل، به طور کامل از مالیات معاف هستند. این معافیت برای جبران هزینه های واقعی مأموریت های کاری درون یا برون مرزی است.
مستمری پایان خدمت (تا سقف 500,000,000 تومان برای 30 سال خدمت) و خسارت اخراج از مالیات معاف هستند. این معافیت برای حمایت از بازنشستگان و کارکنانی که شغل خود را از دست داده اند، اعمال می شود. مبالغ باید طبق قانون کار و تأمین اجتماعی محاسبه و پرداخت شوند.
دوهفتم حق بیمه تأمین اجتماعی (مثلاً 4,000,000 تومان از 14,000,000 تومان حق بیمه ماهانه) و کل حق بیمه تکمیلی معاف است. این معافیت برای کاهش بار مالی بیمه های درمانی و تشویق پوشش بیمه ای کارکنان طراحی شده است.
فقط مبالغ پرداختی توسط کارفرما مشمول این معافیت می شوند.
حقوق نیروهای مسلح، دیپلمات های خارجی (با شرط معامله متقابل) و 50% معافیت برای کارکنان مناطق کمتر توسعه یافته (تا 144,000,000 تومان سالانه) معاف هستند. معافیت مناطق محروم نیازمند تأیید محل خدمت توسط سازمان امور مالیاتی و ارائه اسناد است. این معافیت ها برای حمایت از مشاغل استراتژیک و توسعه مناطق محروم اعمال می شوند.
اگر اصطلاحات مالیاتی را نمیشناسید و یا ابهامی در ان دارید بر روی مقاله لینک شده کلیک کنید.
مالیات حقوق در ایران به صورت پلکانی محاسبه می شود، یعنی با افزایش درآمد، نرخ مالیات نیز افزایش می یابد. جدول زیر نرخ های مالیاتی سال 1404 را بر اساس درآمد سالانه نشان می دهد:
| بازه درآمد سالانه (ریال) | نرخ مالیات |
| تا 2,880,000,000 | 0% (معاف) |
| 2,880,000,001 تا 3,600,000,000 | 10% |
| 3,600,000,001 تا 4,560,000,000 | 15% |
| 4,560,000,001 تا 6,000,000,000 | 20% |
| 6,000,000,001 تا 8,000,000,000 | 25% |
| بیش از 8,000,000,000 | 30% |
فرض کنید فردی در سال 1404 ماهانه 43 میلیون تومان حقوق دریافت می کند (معادل 516 میلیون تومان سالانه). نحوه محاسبه مالیات به این صورت است:
بنابراین، از حقوق ماهانه 43 میلیون تومان، حدود 280,000 تومان به عنوان مالیات کسر می شود.
بر اساس ماده 83 قانون مالیات های مستقیم، درآمد مشمول مالیات شامل حقوق اصلی و مزایای شغلی (مستمر و غیرمستمر) است. موارد زیر در سال 1404 مشمول مالیات هستند:
شامل حقوق پایه (مثلاً 30,000,000 تومان ماهانه)، اضافه کار (تا 10,000,000 تومان)، حق الزحمه، حق مشاوره و پاداش نقدی است. این درآمدها پس از کسر معافیت 24,000,000 تومان ماهانه، با نرخ پلکانی 10% تا 30% مشمول مالیات می شوند. کارفرمایان موظف اند این مبالغ را در فیش حقوقی ثبت و مالیات را کسر کنند.
شامل حق مسکن (2,500,000 تومان ماهانه)، حق خواروبار (1,500,000 تومان)، بن کارگری و خودرو سازمانی (ارزش 5,000,000 تومان ماهانه)، به جز موارد معاف تا 48,000,000 تومان سالانه. مبالغ بالاتر از سقف معافیت (48 میلیون تومان در سال) با نرخ پلکانی مشمول مالیات هستند. این مزایا باید به صورت مستند در قرارداد کار ذکر شوند.
درآمدها مانند حقوق ماهانه (مثلاً 100,000,000 تومان) یا پاداش هیئت مدیره مشمول مالیات پلکانی است. این پرداخت ها باید به صورت جداگانه در سامانه مالیاتی ثبت و گزارش شوند. عدم گزارش دقیق این درآمدها منجر به جریمه 2% حقوق پرداختی می شود.
پرداخت هایی مانند کارانه پزشکان (20,000,000 تومان ماهانه) یا حق التدریس اساتید (15,000,000 تومان) مشمول مالیات هستند، مگر اینکه معافیت خاصی اعلام شود. این درآمدها پس از کسر معافیت پایه (288,000,000 تومان سالانه) با نرخ پلکانی محاسبه می شوند. مستندسازی این پرداخت ها برای جلوگیری از جرایم مالیاتی ضروری است.
برخی مزایا و پرداختی ها به طور کامل یا تا سقف مشخصی از مالیات معاف هستند:
دوهفتم سهم کارگر (مثلاً 4,000,000 تومان از 14,000,000 تومان حق بیمه ماهانه) از مالیات معاف است. این معافیت برای کاهش بار مالی بیمه های اجتماعی و تشویق پوشش بیمه ای اعمال می شود. کارفرمایان باید این مبلغ را در فیش حقوقی به صورت جداگانه ثبت کنند.
مزایای پایان کار (مثلاً 500,000,000 تومان برای 30 سال خدمت) به طور کامل از مالیات معاف هستند. این معافیت برای حمایت از کارکنانی که بازنشسته یا اخراج می شوند، طراحی شده است. مبالغ باید طبق قانون کار و تأمین اجتماعی محاسبه شوند.
هزینه های مأموریت های شغلی (مثلاً 10,000,000 تومان برای سفر کاری) به طور کامل از مالیات معاف هستند.
این معافیت شامل هزینه های حمل ونقل، اقامت و سایر هزینه های مستند مأموریت است. ارائه اسناد معتبر مانند بلیط و فاکتور اقامت برای اعمال معافیت الزامی است.
مبالغ پرداختی کارفرما برای درمان (مثلاً 50,000,000 تومان برای جراحی) به جز بیمه، از مالیات معاف است. این معافیت برای هزینه های بیمارستانی، دارو و خدمات پزشکی تأییدشده اعمال می شود. اسناد و فاکتورهای معتبر باید به سازمان امور مالیاتی ارائه شوند.
عدم رعایت قوانین مالیاتی در سال 1404 می تواند منجر به جرایم مالیاتی سنگین برای کارفرمایان شود. در ادامه، جزئیات هر مورد با اعداد و ارقام دقیق و توضیحات تخصصی ارائه شده است:
جریمه ای معادل 2% از کل حقوق پرداختی (مثلاً 2,000,000 تومان برای لیست حقوق 100,000,000 تومانی) اعمال می شود. این جریمه به دلیل عدم ارسال لیست حقوق به سامانه سازمان امور مالیاتی (my.tax.gov.ir) تا پایان مهلت قانونی (15 روز پس از پایان ماه) وضع می گردد. کارفرمایان باید از نرم افزارهای معتبر برای تهیه و ارسال به موقع لیست استفاده کنند.
ارائه اطلاعات نادرست در لیست حقوق (مانند ثبت اشتباه 50,000,000 تومان به جای 60,000,000 تومان حقوق) مشمول جریمه 2% حقوق پرداختی است. این جریمه برای جلوگیری از گزارش های غیرواقعی و حفظ شفافیت مالیاتی اعمال می شود.
بررسی دقیق فیش های حقوقی و استفاده از سیستم های حسابداری دقیق می تواند این خطا را کاهش دهد.
تأخیر در پرداخت مالیات حقوق (مثلاً 5,000,000 تومان مالیات ماهانه) مشمول جریمه 2.5% به ازای هر ماه تأخیر (125,000 تومان در ماه) است. این جریمه برای تشویق به پرداخت به موقع تا 15 روز پس از پایان هر ماه طراحی شده است. در صورت تأخیر بیش از یک سال، جریمه می تواند تا 30% مبلغ مالیات (1,500,000 تومان) افزایش یابد.
کارفرمایان موظف اند لیست مالیات حقوق را به صورت الکترونیکی از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی (my.tax.gov.ir) ارسال کنند. مراحل زیر با توضیحات تخصصی و اعداد دقیق شرح داده شده است:
استفاده از نرم افزارهای پیشرفته مانند سپیدار (با هزینه تقریبی 50,000,000 تومان برای نسخه کامل) یا فینتو (با اشتراک ماهانه 2,000,000 تومان) می تواند فرآیند استخراج، بررسی و ارسال لیست را خودکار و دقیق تر کند.
نکات مهم برای کارفرمایان و حقوق بگیران
جدول مقایسه ای مالیات حقوق 1403 و 1404
| معیار | 1403 | 1404 |
| سقف معافیت ماهانه | 12,000,000 تومان | 24,000,000 تومان |
| سقف معافیت سالانه | 144,000,000 تومان | 288,000,000 تومان |
| مهلت پرداخت مالیات | 30 روز | 15 روز |
| معافیت بن کارگری و حق مسکن | معاف | مشمول (مگر بخشنامه جدید) |
افزایش سقف معافیت مالیاتی به 24,000,000 تومان ماهانه (معادل 288,000,000 تومان سالانه) در سال 1404 تأثیرات قابل توجهی بر معیشت کارگران و کارمندان داشته است. این افزایش 100 درصدی نسبت به سال 1403 (12,000,000 تومان ماهانه) به طور خاص برای اقشار کم درآمد و متوسط طراحی شده و قدرت خرید آنها را تقویت کرده است.
برای مثال، یک کارمند با حقوق ماهانه 30,000,000 تومان که در سال 1403 باید 600,000 تومان مالیات پرداخت می کرد، اکنون به طور کامل از مالیات معاف است، که این امر معادل 7,200,000 تومان صرفه جویی سالانه است. این صرفه جویی می تواند صرف هزینه های ضروری مانند مسکن (با میانگین اجاره 10,000,000 تومان در تهران) یا آموزش فرزندان شود، که با توجه به تورم 50-60% در کلان شهرها، نقش مهمی در کاهش فشار مالی دارد.
بااین حال، برای حقوق های بالاتر از 50,000,000 تومان ماهانه (600,000,000 تومان سالانه)، نرخ مالیات واقعی به دلیل افزایش نرخ پلکانی (تا 30% برای درآمدهای بالای 8,000,000,000 تومان سالانه) حدود 15% نسبت به سال 1403 افزایش یافته است.
برای نمونه، فردی با حقوق 60,000,000 تومان ماهانه در سال 1404 باید حدود 5,400,000 تومان مالیات ماهانه پرداخت کند، در حالی که این رقم در سال 1403 حدود 4,700,000 تومان بود. این افزایش 700,000 تومانی ماهانه در شرایط تورمی (با هزینه سبد معیشت 25,000,000 تومان در کلان شهرها) می تواند فشار مالیاتی را برای طبقه متوسط رو به بالا محسوس تر کند.
علاوه بر این، کاهش معافیت برخی مزایا مانند حق مسکن (2,500,000 تومان ماهانه) و بن کارگری (1,500,000 تومان) که اکنون مشمول مالیات هستند، بار مالی اضافی بر دوش حقوق بگیران با درآمد بالا قرار داده است. در نتیجه، اگرچه سیاست های مالیاتی 1404 به نفع اقشار کم درآمد بوده، اما برای حقوق بگیران با درآمد بالا در شهرهای بزرگ، همچنان چالش های معیشتی به دلیل ترکیب مالیات و تورم بالا وجود دارد.
