یکی از پرتکرارترین و مهمترین سوالات زوج های جدید که در صدد ثبت پیوند ازدواج خود هستند این است که آیا قانون مالیات بر مهریه تصویب شد؟ موضوع مالیات بر مهریه در سال های اخیر به یکی از بحث برانگیزترین موضوعات حقوقی و اجتماعی در ایران تبدیل شده است.
با ما همراه باشید تا با مالیات بر مهریه آشنا شوید و در صورت نیاز به خدمات مالیاتی و مشاوره با ما تماس بگیرید.
طرح این موضوع، واکنش‌های متفاوتی را از سوی طیف‌های مختلف جامعه بر انگیخته و بحث هایی را در محافل حقوقی، اجتماعی و رسانه‌ای ایجاد کرده است که جنبه ها و چهره های بسیار متفاوتی دارد، هر کس از دیدگاه خود و هر فرد با توجه به تجربیات خود در جامعه مالیات بر مهریه را تحلیل می کند، در این مقاله سعی شده است تا به صورت جامع و کامل به موضوع مالیات بر مهریه پرداخته شود و ابعاد مختلف آن مورد بررسی قرار گیرد و اصطلاحات مالیاتی مربوط به آن بررسی شود.
مهریه در قانونی چه تعریفی دارد؟ مهریه، مالی است که مرد هنگام عقد نکاح متعهد به پرداخت آن به زن می‌شود. مهریه می‌تواند به صورت نقدی، سکه، ملک یا هر چیز دیگری باشد که طرفین توافق کنند. در قانون مدنی ایران، مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در ازدواج شناخته شده است.
آیا زن هرگاه بخواهد می تواند مهریه خود را مطالبه و دریافت کند؟ برای پاسخ دقیق به این سوال باید دو نوع مهریه را بشناسید، مهریه مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه. شما احتمالا در مجالس عقد نام مهریه عندالمطالبه را بیشتر شنیده اید.
مهریه عندالمطالبه، مهریه‌ای است که زن می‌تواند در هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. پرداخت این نوع مهریه منوط به توانایی مالی مرد نیست. مرد موظف است که مهریه عندالمطالبه را در هر زمانی که زن درخواست کند، پرداخت کند. حتی اگر توانایی مالی کافی نداشته باشد، می‌تواند با فروش اموال خود یا درخواست مهلت پرداخت، مهریه را تسویه کند.
مهریه عندالمطالبه، امنیت مالی بیشتری را برای زن فراهم می‌کند، زیرا او می‌تواند در هر زمان که نیاز داشته باشد، به مهریه خود دسترسی پیدا کند و در صورت عدم پرداخت مهریه عندالمطالبه، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه، حکم جلب اموال شوهر را اخذ کند.
اما در مقابل، مهریه عندالاستطاعه مهریه‌ای است که پرداخت آن منوط به توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن می‌تواند مهریه عندالاستطاعه را زمانی مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. مرد موظف است که مهریه عندالاستطاعه را در صورت توانایی مالی و بدون نیاز به درخواست زن پرداخت کند. اما اگر مرد توانایی مالی نداشته باشد، زن نمی‌تواند او را مجبور به پرداخت فوری مهریه کند، حالا در صورت بروز اختلاف، زن می‌تواند با ارائه دلایل کافی، توانایی مالی مرد را ثابت کند و دادخواست مطالبه مهریه را مطرح کند.
یک نکته مهم درباره مهریه این است که مهریه جزء دیون متوفی محسوب می‌شود و باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود.
خیر ، تا هم اکنون که تابستان سال 1403 را پشت سر می گذاریم هنوز از تصویب این قانونی خبری در دست نیست اما خوب است از مفاد طرح پیشنهادی آن آگاه باشید.
دلیل اصلی ارائه طرح مالیات بر مهریه، کاهش برخی از مشکلات ناشی از مهریه‌های سنگین و غیرمنطقی است. مهریه‌های سنگین یکی از عوامل اصلی افزایش پرونده‌های طلاق و اختلافات خانوادگی است. با اعمال مالیات بر مهریه، ممکن است افراد تمایل کمتری به تعیین مهریه‌های بسیار بالا داشته باشند.
مهریه‌های سنگین می‌تواند فشار اقتصادی زیادی بر مردان وارد کند و این احساس را بوجود آورد که مرد یک بدهی بسیار سنگین به زن در تمام طول زندگی دارد، البته این موضوع از جنبه های مثبت و منفی قابل بررسی است.
در صورت تصویب این طرح، دولت باید ضوابط و مقررات مشخصی را برای محاسبه مالیات بر مهریه تعیین کند. اما طراح ارائه شده به گونه بیان می دارد که :
در صورتیکه مهریه بصورت سکه تعیین شود که سال هاست بصورت عرف جامعه درآمده ، اگر مهریه تعیین شده 14 سکه باشد، در این صورت مالیات بر مهریه تعلق نخواهد گرفت و در واقع، مهریه از مالیات معاف است، ( 14 سکه مهریه حضرت زهرا در دین اسلام است و به همین دلیل سفارش شده که دختران از این عدد تبعیت کنند.)
اگر مهریه توافق شده زوجین بین 15 تا 100 سکه تعیین شود، طبق این طرح، یک و یک دهم (1.1) کل مهریه را به عنوان مالیات بر مهریه در نظر خواهند گرفت. مثلا اگر زوجین به توافق 100 سکه برای مهریه رسیده باشند، کمی بیش از هزینه یک سکه را باید به عنوان مالیات بر مهریه پرداخت کنند.
چنانچه مهریه تعیین شده در بازه 101 تا 200 قطعه سکه باشد، شرایط دشوارتر خواهد بود و مالیات بر مهریه به 2% خواهد رسید، در نظر بگیرید که زوجی 200 سکه را برای مهریه عقد نکاح خود تعیین کنند، مالیات بر مهریه این زوج مبلغی معادل 4 سکه کامل خواهد بود، که هم اکنون با در نظر گرفتن قیمت روز سکه که حدود 40 میلیون تومان است ، مالیات بر مهریه 200 سکه ، رقمی تقریبا برابر با 160 میلیون تومان خواهد بود!
و اما این جدول تصاعدی ادامه پیدا می کند تا به رنج مهریه بالای 200 سکه می رسیم؛ توان پرداخت مبلغی برابر با 15 درصد از مبلغ مهریه را دارید؟ مهریه های 1000 سکه ای که تا چند سال پیش بسیار متداول و مرسوم بود با تصویب این طرح مالیاتی برابر با 150 سکه را به همراه خواهند داشت. 6 میلیارد تومان!!!
و اما سوال بسیار مهم و اساسی :
مالیات به مهریه دیگر مانند مهریه نیست که زوجین بگویند "کی داده کی گرفته!" این مبلغ را باید پرداخت کرد تا سند ازدواج به شما تحویل شود، پس تصور نکنید که مانند مهریه یک بدهی خاموش و خاکستری زیر آتش است! زیرا این خود آتش است . . .
پرداخت مالیات بر مهریه بر عهده هم زن و هم مرد بصورت مساوی و در واقع نصف نصف است، 50 درصد مالیات مهریه را زوج و 50 درصد را زوجه پرداخت خواهد کرد، این تصمیم به این جهت گرفته شده که هر دو خانواده عروس و داماد درگیر موضوع مالیات شوند و اینطور نباشد که خانواده عروس هم برای افزایش مهریه فشار بیاورد و هم فشاری جهت پرداخت مالیات را بر عهده نگیرد و هدف نهایی و غایی همه این تصمیمات کنترل میزان مبلغ مهریه است تا خانواده ها بر سر مهریه های بسیار سنگین توافق نکنند.
مهریه هر چیزی می تواند باشد از چند شاخه گل و وجه نقد گرفته تا وزن های مشخصی از طلا، ملک و سکه.
اما مرسوم ترین مالیات در ایران، سکه است، ان هم به تعداد تاریخ تولد عروس، یا اعداد ابجد وقایع مختلف تاریخ اسلام و یا نام برخی از ائمه و معصومین مانند ۳۱۳ سکه به نیت یاران امام عصر، ۱۱۴ سکه به نیت سوره های قرآن و یا ۱ سکه به نیت الله و ... .
اما برخلاف مالیات بر مهریه که هنوز تصویب نشده تکلیف مالیات سکه مشخص است، حال سوال اینجاست که اگر مالیات بر مهریه تصویب شود یا نشود چه ارتباطی بین مالیات بر مهریه و مالیات بر سکه بوجود می آید؟
افرادی که سکه می خرند و می فروشند مالیات خاص سکه را پرداخت می کنند، بنابراین اگر زوجه سکه هایی دریافت کند و آن ها را بفروشند از آنجا که سودی کسب کرده باید مالیات آن را هم بپردازد
بحث مالیات سکه بسیار گسترده است و در این نوشتار نمی گنجد اما در صورت پرداخت مهریه بصورت سکه، باید دید زوجه با این سکه ها چه کاری را انجام می دهد، بحث نگهداری سکه و یا فروش آن ها مالیات های متفاوتی خواهد داشت.
تفاوت حق ثبت مهریه با مالیات بر مهریه چیست؟
مهریه در اسلام، به عنوان یک سنت، دلایل و حکمت های متعددی دارد که در طول تاریخ مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و موافقین و مخالفان خود را دارد. برخی عقیده دارند که مهریه نشان‌دهنده ارزش و احترام مرد به همسر آینده خود است و به زن اطمینان می‌دهد که مورد توجه و قدردانی قرار گرفته است.
همچنین عقیده موافقان مهریه بر این است که مهریه به عنوان یک پشتوانه مالی برای زن در نظر گرفته می‌شود تا در صورت بروز هرگونه مشکل، بتواند از آن استفاده کند همچنین تعیین مهریه، نوعی تعهد قانونی از سوی مرد برای زن محسوب می‌شود و او را ملزم می‌کند که به تعهدات خود عمل کند و این تعهد، به ایجاد روابط پایدار و مستحکم در خانواده کمک می‌کند.
برخی هم معتقدند که مهریه به عنوان جبران مادی و معنوی حقوق زن است که از زندگی مستقل خود می‌گذرد و وارد زندگی مشترک می‌شود و زحمات زیادی را متقبل می شود و به زن استقلال مالی می‌دهد و او را از وابستگی کامل به مرد بی‌نیاز می‌کند.
شاید هم با تعیین مهریه، مرد بیشتر به حفظ خانواده و زندگی مشترک تشویق می‌شود و طلاق های کمتری رخ دهد.
گرچه برخی از نظرات فوق متمدنانه و روشن فکرانه نیست اما هنوز و همچنین برخی به آن پایبند هستند و بنابراین با طرح مالیات بر مهریه بشدت مخالفت می کنند.
در یک نظر سنجی عمومی مشخص شد که بیش از 27 درصد مردم بطور صد درصد با مالیات بر مهریه مخالف هستند و آن را حق زن و تضمینی برای عدم طلاق می دانند. انها اینگونه بیان می کنند که چرا وقتی مرد هنوز مهریه ای نداده باید مالیات آن را پرداخت کند؟ عده ای هم دلیل دیگری دارند و کل قوانین مهریه را زیر سوال برده و مالیات را در واقع فرو بردن دست دولت در جیب زوجین می دانند و می گویند مهریه از پایه و اساس غلط است چه برسد به اخذ مالیات بر آن!
عده بسیاری هم با تصویب طرح مالیات بر مهریه موافقند اما چرا؟ این عده عقیده دارند که توافق بر سر مالیات های سنگین در اول رابطه که هنوز زوجین به شناخت کاملی از هم نرسیده اند و از روی احساسات و هیجانِ بسیار، موافقت با اعداد و ارقام سنگین مهریه را حسن ارادت و اثبات عشق می دانند امری اشتباه و غیر منطقی است که می تواند به صدمات جبران ناپذیر مالی برای مرد همراه شود.
کاهش میزان مهریه به دلیل پرهیز از پرداخت مالیات سنگین ان از نظر برخی می تواند تهدیدات زن ها را کاهش داده و به سازش و صبوری بین زوجین کمک کند و نهایتا از اختلافات خانوادگی بکاهد. بنابراین برخی معتقدند که مالیات بر مهریه می‌تواند به ترویج ازدواج‌های پایدار و مبتنی بر عشق و علاقه کمک کند.
همچنین برخی از طرفداران حقوق زنان در ایران معتقدند که چون زنان در ایران، حق طلاق ندارند گرفتن مهریه از آن ها هم منطقی نیست و به دور از عدالت و انصاف است و پیشنهاد می کنند که با کاهش میزان مهریه به زنان هم بصورت قانونی و نه فقط در صورت توافق مرد، حق طلاق داده شود و این را جزو حقوق مسلم زن می دانند که در ازای بخشش مهریه یا بخشی از آن حق طلاق بگیرند که با تصویب قانونی مالیات بر مهریه و به دنبال آن کاهش میزان مهریه چنین گزینه ای هم از زنان سلب خواهد شد و باز هم به نفع مردان قدمی دیگر برداشته خواهد شد!
از سوی دیگر به اعتقاد برخی مخالفان، مالیات بر مهریه به معنای دخالت دولت در قراردادهای خصوصی افراد است و آزادی قرارداد را نقض می‌کند.
بنابراین مالیات بر مهریه موضوعی پیچیده و چند وجهی است که نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر و جامع تر است. هر چند که هدف از ارائه این طرح، حل برخی از مشکلات ناشی از مهریه های سنگین است، اما باید توجه داشت که این طرح می تواند پیامدهای حقوقی، اجتماعی و اقتصادی مختلفی داشته باشد. بنابراین، تصویب این طرح باید با دقت و پس از بررسی همه جوانب صورت گیرد.
آخرین خبر این است که همچنان قانونی برای دریافت مالیات بر مهریه تصویب نشده و حتی مدیرکل روابط عمومی سازمان امور مالیاتی این خبر را تکذیب کرده و گفته که «یک دروغ دیگر برای تشویش اذهان عمومی! مهریه به موجب ماده ۱۴۴ قانون مالیاتهای مستقیم معاف از مالیات است».
