وقتی مؤدی (پرداخت کننده مالیات) معتقد باشد که مالیات اعلام شده از سوی اداره مالیات منصفانه و عادلانه نبوده، حق دارد به آن اعتراض کند، مراحل اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی مراحلی است که باید در زمان مشخص و طی قوانین و قواعد خاصی انجام شوند، در این مطلب ابتدا انواع برگ تشخیص مالیاتی را معرفی می کنیم و سپس به بررسی تمام مراحل اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی می پردازیم با ما در سایت مالیاتی همراه باشید. البته بسیار خوب است که شما با اصطلاحات مالیاتی اشنا باشید تا بتوانید درک بهتری از اسناد و حتی گفت و گو ها داشته باشید.
برگ تشخیص مالیاتی یکی از مهم ترین اسناد مالیاتی است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور برای مؤدیان صادر می‌شود. این برگ به معنای اعلام نظر سازمان امور مالیاتی درباره مقدار مالیات قابل پرداخت توسط مؤدی (شخص حقیقی یا حقوقی) است. به عبارت دیگر، برگ تشخیص مالیاتی، گزارشی رسمی از سازمان مالیاتی است که در آن میزان مالیات مؤدی بر اساس اطلاعات مالی و حسابداری ارائه شده توسط وی یا اطلاعاتی که سازمان از منابع مختلف به دست آورده، تعیین می‌شود.
این برگ نشان می‌دهد که هر فرد یا شرکت دقیقاً چقدر باید مالیات پرداخت کند، در واقع با این برگ، سازمان مالیاتی می‌تواند مطمئن شود که همه افراد و شرکت ها مالیات خود را به طور کامل پرداخت می‌کنند. همچنین این برگ نشان می‌دهد که چگونه میزان مالیات هر فرد یا شرکت محاسبه شده است.
برگ‌های تشخیص مالیاتی به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
آیا برای تمام مؤدیان برگ تشخیص صادر می شود؟ خیر، همانطور که می دانید مالیات، دو نوع دارد: مستقیم و غیر مستقیم.
مالیات مستقیم، مالیاتی است که مستقیماً از درآمد یا دارایی افراد گرفته می‌شود. مثلاً مالیات بر درآمد حقوق یا مالیات بر سود شرکت‌ها ؛ مالیات غیر مستقیم هم مالیاتی است که به صورت پنهان در قیمت کالاها و خدمات گنجانده می‌شود. مثلاً مالیات بر ارزش افزوده (VAT) که هنگام خرید کالا پرداخت می‌کنیم.
حال دو روش برای محاسبه و پرداخت مالیات مستقیم وجود دارد یا خود شما باید اظهارنامه مالیاتی را تکمیل کرده و به سازمان مالیاتی تحویل می دهید که سازمان مالیاتی پس از بررسی، میزان مالیات شما را مشخص کرده و برگه تشخیص مالیاتی را برایتان ارسال می‌کند. در این مرحله اگر با مبلغ مالیات تعیین شده موافق نیستید، می‌توانید اعتراض کنید.
اما اگر شما اظهارنامه ندهید یا اطلاعات آن ناقص باشد، سازمان مالیاتی خود میزان مالیات شما را بر اساس اطلاعاتی که دارد، تعیین می‌کند.
نکته مهم اینجاست که اعتراض به مالیات معمولاً در روش خوداظهاری و برای مالیات های مستقیم انجام می‌شود.
گفتیم که صدور برگ تشخیص مالیاتی بر اساس اظهارنامه های مالیاتی ارائه شده توسط مؤدی و اطلاعات به دست آمده از منابع مختلف توسط سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود. مهلت صدور برگ تشخیص مالیاتی برای هر نوع مالیات ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی، سازمان امور مالیاتی موظف است ظرف یک سال از تاریخ ارائه اظهارنامه مالیاتی یا پایان سال مالیاتی، برگ تشخیص مالیاتی را صادر کند.
برگ تشخیص مالیاتی چگونه به مؤدی ابلاغ می شود؟ یک شیوه ابلاغ برگ تشخیص، ابلاغ الکترونیکی در سامانه مؤدیان است؛ سازمان امور مالیاتی سامانه ای را برای مؤدیان فراهم کرده است که می توانند با مراجعه به آن، برگ تشخیص مالیاتی خود را به صورت الکترونیکی مشاهده کنند. سرعت، امنیت، دسترسی آسان و کاهش هزینه های اداری از جمله مزایای این روش هستند.
مؤدیان با استفاده از کد ملی و رمز عبور خود وارد سامانه شده و در بخش مربوطه، برگ تشخیص را مشاهده خواهند کرد.
شیوه دیگر ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی ابلاغ فیزیکی یا همان ارسال پستی است؛ در صورتی که مؤدی روش ابلاغ الکترونیکی را انتخاب نکرده باشد یا سامانه با مشکل مواجه شود، برگ تشخیص به صورت فیزیکی و از طریق پست به آدرس ثبت شده مؤدی ارسال می‌شود، اطمینان از دریافت برگ توسط مؤدی، اما با سرعت کمتر و هزینه بالاتر نسبت به روش الکترونیکی از ویژگی های این شیوه است.
مؤدی پس از دریافت برگ تشخیص مالیاتی، اگر با مبلغ مالیات تعیین شده مخالف باشد، حق اعتراض به آن را دارد. در ادامه این نوشتار، به مراحل اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی خواهیم پرداخت.
اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی فرآیندی است که مؤدی می تواند در صورت عدم رضایت از مبلغ مالیات تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی، آن را انجام دهد. این فرآیند شامل چند مرحله اصلی است که در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد.
اولین مرحله در اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی، دریافت و بررسی دقیق این برگ است. مؤدی باید برگ تشخیص مالیاتی را به دقت مطالعه کرده و اطلاعات مندرج در آن را با اظهارنامه مالیاتی و اسناد حسابداری خود مقایسه کند. در این مرحله، مؤدی باید متوجه شود که آیا محاسبات سازمان امور مالیاتی دقیق و مطابق با اطلاعات ارائه شده است یا خیر، بنابراین، اولین و مهمترین گام در فرآیند اعتراض به برگ تشخیص مالیات، بررسی دقیق و همه جانبه این برگ می‌باشد. مؤدی باید:
در اولین گام، اطلاعات مندرج در برگ تشخیص را با اظهارنامه مالیاتی و کلیه اسناد و مدارک حسابداری خود به دقت مقایسه نمایید. سپس محاسبات انجام شده توسط سازمان امور مالیاتی را به صورت دقیق مورد بررسی قرار داده و از صحت آن‌ها اطمینان حاصل نمایید.
حال در صورت وجود هرگونه مغایرت بین اطلاعات مندرج در برگ تشخیص و اسناد حسابداری خود، آن‌ها را به دقت یادداشت نمایید.
در این مرحله در صورت عدم تسلط به قوانین و مقررات مالیاتی، از مشاوره با متخصصین این حوزه استفاده نمایید اگر قرار است اعتراضی داشته باشید، کلیه اسناد و مدارک مرتبط با موضوع را به دقت جمع آوری نموده و به همراه درخواست اعتراض خود ارائه نمایید ؛ درخواست اعتراض خود را به صورت کتبی و با ذکر دلایل مستند به اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه نمایید.
طبق ماده ۲۳۸ و ۲۳۹ قانون مالیات های مستقیم، رییس اداره امور مالیاتی وظبفه دارد پس از ثبت اعتراض یا درخواست مؤدی ظرف مهلت ۳۰روز از تاریخ مراجعه، به موضوع شکایت، رسیدگی نماید ونسبت به آنچه در برگ تشخیص درج شده نفیاً یا اثباتاً مراتب را مستدلاً در ظهر برگ تشخیص منعکس ودر صورت عدم قبول مؤدی، پرونده امر را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع نماید.
اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی و شرکت در جلسات دادرسی مالیاتی فرآیندی است که نیاز به دقت و آگاهی کامل از مراحل قانونی دارد. پیش از هر چیز، مؤدی مالیاتی باید تمامی مدارک و مستندات مالی مربوط به فعالیت های خود را جمع آوری و آماده کند. این مدارک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
این مدارک باید به صورت دقیق و کامل تهیه شوند تا از هر گونه نقص یا ابهام جلوگیری شود، زیرا مدارک ناقص یا غیرمعتبر می‌توانند منجر به رد اعتراض شوند. در این مرحله هم می توانید از مشاوران خبره کمک بگیرید.
به رئیس امور مالیاتی و اعلام اعتراض مراجعه کنید.
پس از آماده سازی مدارک، مؤدی مالیاتی باید به اداره امور مالیاتی مراجعه کند. در اینجا، اولین اقدام مؤدی، ملاقات با رئیس امور مالیاتی یا نماینده ای از جانب اوست. در این ملاقات، مؤدی باید اعتراض خود را به برگ تشخیص مالیاتی به طور کتبی و رسمی اعلام کند. این اعتراض باید به صورت دقیق و با ذکر دلایل و مستندات لازم باشد. مؤدی می تواند دلایل اعتراض خود را با استفاده از مدارک مالی و اسناد معتبر توضیح دهد.
برای مثال، اگر مؤدی معتقد است که درآمد واقعی او کمتر از مبلغ ذکر شده در برگ تشخیص مالیاتی است، باید اسناد و مدارکی را ارائه دهد که نشان دهنده درآمد واقعی و کمتر از مقدار محاسبه شده باشد.
پس از اعلام اعتراض، رئیس امور مالیاتی یا نماینده او، مدارک و مستندات ارائه شده توسط مؤدی را بررسی می‌کند. در این مرحله، تمامی اسناد ارائه شده به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند تا صحت و اعتبار آن ها تایید شود.
در صورتی که رئیس امور مالیاتی مدارک ارائه شده را معتبر و صحیح بداند و اعتراض مؤدی وارد باشد، می‌تواند تصمیم به تعدیل مبلغ مالیاتی بگیرد. این تعدیل معمولاً به معنای کاهش مبلغ مالیات اعلام شده در برگ تشخیص مالیاتی است. میزان این کاهش بستگی به نوع و حجم مدارک ارائه شده و نیز نحوه محاسبه مالیات اولیه دارد.
بعد از انجام بررسی‌ها و مذاکرات، در صورتی که توافقی بین مؤدی مالیاتی و رئیس امور مالیاتی حاصل شود، نتایج این مذاکره در پشت برگه تشخیص مالیاتی ثبت می‌شود. این نتایج شامل میزان تخفیف مالیاتی اعطا شده و مبلغ نهایی مالیات قابل پرداخت است.
این ثبت به معنای توافق دو طرف بر سر مبلغ نهایی مالیات است و به عنوان سندی قانونی برای هر دو طرف عمل می‌کند. مؤدی باید اطمینان حاصل کند که تمامی اطلاعات به درستی ثبت شده و هیچ ابهامی در توافقنامه وجود ندارد.
در صورتی که مؤدی مالیاتی با نتایج مذاکرات و مبلغ نهایی تعیین شده موافق باشد، باید بدهی خود را در یک بازه زمانی ده روزه پرداخت کند. این بازه زمانی از تاریخ توافق شروع می‌شود و مؤدی موظف است در این مدت نسبت به پرداخت کامل مبلغ تعیین شده اقدام کند.
عدم پرداخت بدهی در مدت زمان مشخص شده می‌تواند منجر به اعمال جریمه ها و بهره های اضافی شود. بنابراین، مؤدیان مالیاتی باید از زمان بندی تعیین شده آگاه باشند و اطمینان حاصل کنند که پرداخت‌ها در موعد مقرر انجام می‌شود.
طبق تبصره ۲ ماده ۱۹۰ قانون مالیات های مستقیم، فاصله تاریخ اعتراض مؤدی نسبت به برگ تشخیص مالیات تا تاریخ قطعی شدن مالیات از یک سال نباید تجاوز کند در غیر این صورت جریمه عدم پرداخت مالیات که 5.2% است را نمی توان از مؤدی گرفت.
پس از طی مرحله اول و در صورتی که مؤدی مالیاتی از نتیجه مذاکرات با رئیس امور مالیاتی رضایت نداشته باشد یا اعتراض وی توسط رئیس امور مالیاتی پذیرفته نشود، مؤدی می‌تواند اعتراض خود را به هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی ارسال کند. این مرحله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا فرصتی فراهم می‌کند تا اعتراض مؤدی توسط یک هیئت مستقل و متشکل از متخصصان مختلف بررسی شود.
اعضای هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی چه کسانی هستند؟ هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی معمولاً از سه نفر تشکیل شده است:
این ترکیب باعث می‌شود که تصمیم‌گیری هیئت، بر اساس دیدگاه های تخصصی و متنوع باشد و احتمال رسیدن به یک نتیجه عادلانه بیشتر شود.
مراحل بررسی اعتراض توسط هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی چیست؟ پس از تشکیل هیئت، اعتراض مؤدی به طور کامل بررسی می‌شود. این بررسی شامل مطالعه دقیق تمامی مدارک و مستندات ارائه شده توسط مؤدی و همچنین مدارک موجود در پرونده مالیاتی است. هیئت برای رسیدگی به اعتراض، جلسه ای تشکیل می‌دهد که در آن مؤدی مالیاتی و نمایندگان اداره مالیات حضور دارند. در این جلسه، هر دو طرف می‌توانند نظرات و استدلال‌های خود را بیان کنند.
پس از بررسی کامل و شنیدن اظهارات طرفین، هیئت ممکن است یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ کند:
رأی به تعدیل: اگر هیئت بر اساس مدارک و شواهد ارائه شده به این نتیجه برسد که مبلغ مالیات تعیین شده بیش از حدِ واقعی است، ممکن است تصمیم به کاهش مالیات بگیرد. برای مثال، اگر مؤدی توانسته باشد مدارکی را ارائه دهد که نشان دهد درآمد واقعی اش کمتر از مبلغ محاسبه شده در برگ تشخیص مالیاتی است، هیئت می‌تواند مالیات را به میزان مناسبی کاهش دهد.
مثال: فرض کنید مؤدی مالیاتی در برگ تشخیص مالیاتی ۵۰۰ میلیون تومان بدهی مالیاتی دارد. اما مؤدی اسنادی ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد بخشی از این مبلغ ناشی از یک محاسبه اشتباه بوده است. هیئت پس از بررسی مدارک، مبلغ مالیات را به ۳۰۰ میلیون تومان تعدیل می‌کند.
رأی به رفع تعرض: در برخی موارد، هیئت ممکن است به این نتیجه برسد که برگ تشخیص مالیاتی به طور کامل نادرست صادر شده است. در چنین شرایطی، هیئت ممکن است تصمیم به رفع تعرض بگیرد، به این معنا که برگ تشخیص مالیاتی به کلی لغو می‌شود.
مثال: مؤدی مالیاتی ادعا می‌کند که مالیاتی که برایش تعیین شده است بر اساس اطلاعات نادرست بوده است، مثلاً درآمدهایی که به او نسبت داده شده اند متعلق به او نیستند. هیئت پس از بررسی متوجه می‌شود که ادعای مؤدی درست است و تصمیم می‌گیرد که برگ تشخیص مالیاتی به کلی رد شود.
اجرای قرار برای رسیدگی: هیئت ممکن است به این نتیجه برسد که برای رسیدگی دقیق تر به اعتراض، لازم است تمامی امور مالیاتی مربوط به پرونده از ابتدا بررسی شود. در این حالت، هیئت تصمیم به اجرای قرار برای رسیدگی می‌گیرد. این می‌تواند به معنای بازگشت پرونده به اداره مالیاتی برای بررسی مجدد یا درخواست اطلاعات و مدارک جدید باشد.
دعوت مجدد: اگر در جلسه رسیدگی هیئت، یکی از اعضا مانند نماینده صنف مربوطه حضور نداشته باشد، هیئت ممکن است تصمیم به دعوت مجدد بگیرد. این تصمیم به این منظور اتخاذ می‌شود که تمامی اعضای هیئت و نمایندگان مؤدی در جلسه حضور داشته باشند و از تمامی نظرات و اطلاعات استفاده شود.
مثال: نماینده اتاق بازرگانی به دلیل عدم حضور در جلسه اولیه، در تصمیم‌گیری هیئت مشارکت نمی‌کند. هیئت تصمیم می‌گیرد جلسه دیگری تشکیل دهد و از تمامی اعضا و نمایندگان مؤدی دعوت به عمل آورد.
رد شکایت: اگر هیئت حل اختلاف به این نتیجه برسد که اعتراض مؤدی مالیاتی بی اساس است و مدارک ارائه شده نمی‌تواند دلیل کافی برای تغییر برگ تشخیص مالیاتی باشد، تصمیم به رد شکایت می‌گیرد و برگ تشخیص مالیاتی مجدداً تأیید می‌شود.
مثال: مؤدی ادعا می‌کند که مالیات تعیین شده برایش ناعادلانه است، اما هیچ مدرک معتبری برای اثبات این ادعا ارائه نمی‌دهد. هیئت پس از بررسی، تصمیم به رد اعتراض مؤدی گرفته و برگ تشخیص مالیاتی را تأیید می‌کند.
اگر مؤدی از رای هیئت حل اختلاف مالیاتی رضایت نداشته باشد، می‌تواند درخواست تجدید نظر به هیئت تجدید نظر مالیاتی بدهد. این درخواست باید در مهلت معینی که معمولاً 30 روز است، به هیئت تجدید نظر مالیاتی ارائه شود. هیئت تجدید نظر مالیاتی نیز پس از بررسی مجدد مدارک و مستندات، رای نهایی خود را صادر می‌کند.
در صورتی که مؤدی مالیاتی با رأی هیئت اولیه حل اختلاف مالیاتی موافق نباشد، می‌تواند ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ رأی، به هیئت تجدید نظر مالیاتی مراجعه کند.
هیئت تجدید نظر مالیاتی چیست؟ هیئت تجدید نظر مالیاتی، مرجعی است که به منظور رسیدگی به اعتراضات مؤدیان مالیاتی نسبت به آرای صادره از سوی هیئت های حل اختلاف بدوی تشکیل می‌شود. این هیئت با بررسی مجدد پرونده و دلایل طرفین، به صدور رأی نهایی می‌پردازد.
رعایت مهلت 30 روزه برای اعتراض به رأی هیئت اولیه بسیار مهم است. در صورت گذشت از این مهلت، اعتراض مؤدی قابل پذیرش نخواهد بود. لایحه اعتراض باید به صورت دقیق و با ذکر دلایل مستند تهیه شود. هرگونه نقص در لایحه اعتراض می‌تواند به ضرر مؤدی تمام شود.
در صورتی که مؤدی مالیاتی پس از صدور رأی هیئت اولیه به مدارک جدیدی دست پیدا کرده باشد، می‌تواند این مدارک را به همراه لایحه اعتراض به هیئت تجدید نظر ارائه کند.
توصیه می‌شود قبل از تهیه لایحه اعتراض و مراجعه به هیئت تجدید نظر، با یک مشاور مالیاتی یا حقوقی مشورت کنید.
اگر مؤدی از رای هیئت تجدید نظر مالیاتی نیز ناراضی باشد، می‌تواند به دیوان عدالت اداری اعتراض کند. دیوان عدالت اداری به عنوان مرجع قضایی نهایی، می‌تواند رای هیئت تجدید نظر مالیاتی را تایید یا رد کند. در صورت رد رای، دیوان ممکن است پرونده را برای رسیدگی مجدد به هیئت تجدیدنظر بازگرداند.
در این مرحله پرونده مالیاتی شما از سیستم مالیاتی کشور خارج شده و وارد سیستم قضایی می شود، دیوان عدالت اداری به عنوان عالی ترین مرجع قضایی در امور اداری، صلاحیت رسیدگی به دعاوی علیه آرای و تصمیمات قطعی هیئت های اداری، از جمله هیئت های تجدید نظر مالیاتی را دارد.
چرا به دیوان عدالت اداری مراجعه کنیم؟ آرای صادره از سوی هیئت تجدید نظر مالیاتی، قطعی محسوب می‌شوند. اما مؤدی مالیاتی می‌تواند با استناد به دلایل قانونی، از این آرا در دیوان عدالت اداری تجدید نظر خواهی کند، دیوان عدالت اداری با بررسی مجدد پرونده و دلایل طرفین، به قانون مندی و انصاف رأی صادره از سوی هیئت تجدید نظر مالیاتی رسیدگی می‌کند.
مراجعه به دیوان عدالت اداری، آخرین فرصت برای مؤدی مالیاتی است تا از حقوق قانونی خود دفاع کرده و از پرداخت مالیات های غیرقانونی جلوگیری کند.
خوب است بدانید که برای طرح دعوی در دیوان عدالت اداری، باید هزینه دادرسی پرداخت شود. میزان این هزینه بر اساس نوع دعوی و ارزش خواسته تعیین می‌شود.
دیوان عدالت اداری پس از دریافت دادخواست، آن را به یکی از شعب خود ارجاع می‌دهد تا مورد بررسی قرار گیرد. در برخی موارد، دیوان ممکن است برای رسیدگی دقیق تر به موضوع، جلسه ای را با حضور طرفین تشکیل دهد.
توصیه می کنیم قبل از طرح دعوی در دیوان عدالت اداری، با یک وکیل متخصص در امور مالیاتی مشورت کنید.
دو روش اصلی برای تسلیم اعتراض مالیاتی وجود دارد:
ابتدا باید فرم اعتراض را تکمیل کنید. این فرم معمولاً در خود اداره مالیات موجود است و شما می توانید آن را از آنجا دریافت کنید؛ در این فرم باید به طور دقیق دلایل اعتراض خود را ذکر کنید و مستندات لازم را ضمیمه نمایید. پس از تکمیل فرم، آن را به اداره امور مالیاتی تحویل دهید. اداره مالیات موظف است رسید دریافت فرم اعتراض را به شما ارائه دهد. این رسید به عنوان مدرک تسلیم اعتراض شما محسوب می‌شود.
مانند روش قبلی، فرم اعتراض را تکمیل کرده و مستندات لازم را ضمیمه نمایید. فرم اعتراض را به صورت سفارشی به اداره امور مالیاتی ارسال کنید. تاریخ ارسال پست سفارشی را به عنوان تاریخ تسلیم اعتراض در نظر بگیرید. این تاریخ مهم است زیرا نشان می‌دهد که شما در مهلت قانونی اعتراض خود را ثبت کرده‌اید.
