برای آشنایی با هر علم و موضوعی ابتدا باید اصطلاحات رایج و تخصصی آن را آموخت؛ مالیات موضوعی است که شما با آن سرو کار دارید ، موضوعی که نمی توان با آن بیگانه بود! آشنایی با اصطلاحات مالیاتی فواید متعددی دارد از درک حقوق و تعهدات، تصمیم‌گیری‌های مالی آگاهانه گرفته تا جلوگیری از سوءاستفاده، مشارکت فعال در جامعه و ارتقای سواد مالی.
بررسی اصطلاحات مالیاتی در پر کردن اظهارنامه، مذاکره با مأموران مالیاتی و استفاده از خدمات مشاوره مفید خواهد بود.
منابع متعددی برای یادگیری و بررسی اصطلاحات مالیاتی وجود دارد؛ مانند قوانین و مقررات، کتاب‌ها و مقالات آموزشی، دوره‌های آموزشی و مشاوره با متخصصان مالیاتی. آگاهی از اصطلاحات مالیاتی حق شماست و به شما کمک می‌کند تا از حقوق خود در قبال دولت دفاع کنید.
در بررسی اصطلاحات مالیاتی، مودی مالیاتی شخصی حقیقی یا حقوقی است که بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، مکلف به پرداخت مالیات به دولت است. این شخص می‌تواند شامل صاحبان مشاغل، اشخاص حقوقی مانند شرکت‌ها و موسسات، یا افرادی که از طریق اجاره املاک، سود سپرده بانکی، یا سایر فعالیت‌های اقتصادی، درآمد کسب می‌کنند، باشد.
دو نوع مودی مالیاتی در بررسی اصطلاحات مالیاتی تعریف می شود :
مودی حقیقی: اشخاصی منفرد مانند کارمندان، کسبه، پزشکان، و وکلا که به طور مستقل فعالی هستند و به عنوان یک واحد مستقل شناخته می‌شوند. اینجا دیگر با یک شخص سر و کار نداریم و منظور یک واحد کاری است.
در خصوص مودیان حقوقی، مسئولیت تمام تعهدات مالیاتی بر عهده شخص حقوقی است. تمام مراحل ثبت نام در سامانه ها، ارائه اظهار نامه مالیاتی و حتی پرداخت ها هم بر عهده شخص حقوقی یا همان شرکت و سازمان است.
قوانین و مقررات مالیاتی برای مودیان حقیقی و حقوقی تا حدودی مشترک است، اما تفاوت‌هایی نیز در نحوه محاسبه مالیات و معافیت‌های مالیاتی وجود دارد.
در اصطلاحات مالیاتی، عبارت ماخذ مالیاتی را هم می شنویم؛ با کلامی ساده و روان، ماخذ مالیاتی به مبنای محاسبه مالیات گفته میشود. به عبارت دیگر، مقداری از درآمد یا سود مودی که برای تعیین و تکلیف مالیات در نظر گرفته میشود، همان ماخذ مالیاتی است.
برای محاسبه ماخذ مالیاتی، ابتدا باید نوع مالیات را مشخص کرد، سپس باید قوانین و مقررات مربوط به آن نوع مالیات را مطالعه کرد. در نهایت، باید با توجه به قوانین و مقررات مربوطه، ماخذ مالیاتی را محاسبه کرد.
خوب است بدانید که آشنایی با ماخذ مالیاتی به مودیان کمک می‌کند تا وظایف خود را به طور صحیح انجام داده و از بروز مشکلات و جرایم مالیاتی جلوگیری کنند.
در بین اصطلاحات مالیاتی، سال مالیاتی را هم داریم که همان بازه زمانی برای محاسبه و پرداخت مالیات است. سال مالیاتی در تعریف دقیق، به دوره زمانی مشخصی (معمولاً یک سال) اطلاق میشود که مودیان موظف هستند اطلاعات مربوط به فعالیت‌های اقتصادی خود را در آن دوره جمع‌آوری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آن ارائه کنند.
تعیین سال مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کمک می‌کند تا اطلاعات مالی مودیان را به طور منظم و سیستماتیک جمع‌آوری و مالیات آنها را محاسبه کند. همچنین سال مالیاتی به مودیان کمک می‌کند تا اطلاعات مالی خود را به طور دقیق جمع‌آوری و مالیات خود را به طور صحیح محاسبه کنند. مودیان موظف هستند که اظهارنامه مالیاتی خود را تا مهلت مقرر به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
سال مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی می‌تواند متفاوت باشد. برای اشخاص حقیقی، سال مالیاتی همان سال شمسی است، یعنی از اول فروردین تا آخر اسفند هر سال و همانطور که می دانید، مودیان موظف هستند که اظهارنامه مالیاتی خود را تا 31 خرداد سال بعد به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
برای اشخاص حقوقی، سال مالیاتی می‌تواند متفاوت از سال شمسی باشد. مودیان موظف هستند که اظهارنامه مالیاتی خود را تا 4 ماه پس از پایان سال مالی خود به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.
در هنگام بررسی اصطلاحات مالیاتی با دو دسته مهم رو به رو هستیم که شما بارها نام این دو دسته را شنیده اید : مالیات مستقیم و غیرمستقیم
همانطور که از نامش پیداست، مالیاتی که به طور مستقیم از اشخاص حقیقی و حقوقی بر اساس توانایی پرداخت آنها اخذ میشود که در واقع مبنای محاسبه آن درآمد، سود، یا ارزش ثروت مودی است. این مالیات انواع مختلفی دارد مانند مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، مالیات بر مشاغل، مالیات بر ارث (مالیاتی که از وارثان در زمان انتقال ثروت اخذ میشود.) ، مالیات بر املاک و مستغلات (مالیاتی که از مالکان املاک و مستغلات به طور سالانه اخذ میشود.)
مالیات مستقیم معمولا عادلانه‌تر از مالیات غیرمستقیم است و برای دولت قابل محاسبه و برنامه ریزی است اما احتمال فرار مالیاتی هم در آن وجود دارد و کمی برای محاسبه پیچیده به نظر می رسد.
در اصطلاحات مالیاتی، مالیاتی که به طور غیرمستقیم از مصرف‌کنندگان در زمان خرید کالا و خدمات اخذ میشود و سپس توسط فروشنده به حساب دولت واریز میشود را مالیات غیر مستقیم می دانیم که مبنای محاسبه آن، ارزش کالا یا خدمات است. این مالیات هم دارای انواعی است از جمله : مالیات بر ارزش افزوده (مالیاتی که بر ارزش افزوده در هر مرحله از تولید تا مصرف کالا و خدمات اخذ میشود.) و مالیات بر عوارض (مالیاتی که برای ارائه خدمات خاص مانند عوارض جاده‌ای یا عوارض گمرکی اخذ میشود.)
مالیات غیر مستقیم بر خلاف مالیات مستقیم سادگی در محاسبه و وصول را دارد و کاهش احتمال فرار مالیاتی در آن به چشم میخورد اما ایرادی که به آن وارد می شود این است که برای اقشار کم درآمد جامعه، پرداخت چنین مالیاتی منصفانه نیست.
در بین اصطلاحات مهاجرتی، هزینه قابل قبول مالیاتی به چه معناست؟ پاسخ : هزینه قابل قبول مالیاتی به هزینه‌هایی گفته میشود که مودی می‌تواند برای کاهش درآمد مشمول مالیات خود از آنها استفاده کند. به عبارت دیگر، این هزینه‌ها از درآمد مودی کسر شده و در نهایت مالیات بر اساس مابقی درآمد محاسبه میشود. در واقع شناخت این مورد شما را از پرداخت هزینه های اضافه و حتی اعلام آن نجات خواهد داد!
برای توضیح بیشتر، مودی برای کسب درآمد در طول سال مالیاتی خود یک سری هزینه هایی را متحمل می شود که باید با ارائه مدارک و اسناد ثابت کند که این هزینه ها را داشته و مامور مالیاتی باید با بررسی این مدارک، مبلغ هزینه های قابل قبول را از سود فرد کسر کرده و در مالیات هم محاسبه نکند.
مشمول مالیات اصطلاحی حقوقی-مالی است که به اشخاص، فعالیت‌ها، اموال و یا درآمدهایی اطلاق میشود که طبق قانون موظف به پرداخت مالیات به دولت هستند. به عبارت دیگر، مشمولین مالیات کسانی هستند که باید مالیات را به سازمان امور مالیاتی کشور بپردازند.
در دیدگاهی دیگر انواع مالیات را میتوان اینگونه تعریف کرد که البته فقط نوع آخر قابل پرداخت است :
مالیات ابرازی مبلغی است که مودی به عنوان مالیات خود در اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی اعلام و ابراز می‌کند. این مبلغ بر اساس محاسبات و مستندات ارائه شده توسط مودی تعیین میشود.
مالیات تشخیصی مبلغی است که سازمان امور مالیاتی پس از بررسی اظهارنامه مالیاتی و مدارک و مستندات ارائه شده توسط مودی، به عنوان مالیات مودی تعیین می‌کند. این مبلغ ممکن است با مالیات ابرازی مودی تفاوت داشته باشد.
مالیات قطعی مبلغ نهایی مالیات است که مودی باید به دولت پرداخت کند. این مبلغ پس از اعتراضات احتمالی مودی به مالیات تشخیصی و رسیدگی به اعتراضات توسط مراجع ذیصلاح تعیین میشود.
فرایند پرداخت مالیات شامل مراحلی است که مودیان برای تادیه تعهدات مالیاتی خود به دولت انجام می‌دهند. این مراحل شامل ارائه اظهارنامه مالیاتی، محاسبه مالیات، پرداخت مالیات و دریافت مفاصا حساب میشود که در ادامه به بررسی اصطلاحات مالیاتی آن می پردازیم؛ این اصطلاحات بسیار مهم و کاربردی هستند.
حتما در خرداد ماه بیلوبورد های تبلیغاتی شهر را دیده اید که افراد را به ارائه اظهانامه ها فرا می خوانند! در واقع، اظهارنامه فرمی است که مودی برای ارائه اطلاعات مربوط به درآمد، سود، ثروت، و سایر اطلاعات مالی خود به سازمان امور مالیاتی ارائه می دهد و با خود اظهاری اطلاعات مهمی را در اختیار دولت قرار میدهد، از آنجا که در قانون، اصل بر صداقت است، دولت هم بر همان اساس و با بررسی و راستی آزمایی، مالیات را تعیین می کند.
مهلت ارائه اظهارنامه برای هر نوع مالیات متفاوت است و در قوانین مالیاتی مشخص شده است. توجه کنید که اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه باید دقیق و صحیح باشد و قطعاً می دانید که اظهارنامه را می‌توانید به صورت الکترونیکی یا غیرالکترونیکی ارائه کنید؛ عدم ارائه یا تاخیر در ارائه اظهارنامه جریمه دارد.
گفتیم که ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر و با اطلاعات صحیح، از جمله تکالیف قانونی مودیان مالیاتی است. عدم پایبندی به این تکلیف، تبعات ناخوشایندی از جمله محاسبه علی الراس توسط اداره امور مالیاتی را به دنبال خواهد داشت.
در صورت عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی یا ارائه اطلاعات نادرست در آن، اداره امور مالیاتی به طور قاطعانه (علی الراس) و بدون اتکا به اطلاعات ارائه شده توسط مودی، اقدام به تعیین درآمد و محاسبه مالیات خواهد کرد.
ممیز مالیاتی در این روش، با استفاده از ضرایب و قرائن و با اتکا به تجربه و دانش خود، به تخمین درآمد و محاسبه مالیات مودی می‌پردازد.
در بررسی اصطلاحات مالیاتی به عبارت حسابرسی مالیاتی می رسیم؛ حسابرسی با تعریفی دقیق، بررسی اطلاعات مالی مودیان توسط سازمان امور مالیاتی به منظور اطمینان از صحت اطلاعات ارائه شده در اظهارنامه مالیاتی و محاسبه صحیح مالیات است.
کار اینگونه انجام می شود که انتخاب مودی برای حسابرسی توسط سازمان امور مالیاتی صورت می گیرد؛ ارسال اعلامیه حسابرسی به مودی انجام می شود، سپس بررسی اطلاعات و مدارک ارائه شده توسط مودی صورت می پذیرد، مالیات محاسبه می شود و برگ تشخیص مالیاتی برای وی صادر می گردد.
نکته : مودی موظف است به تمام سوالات و خواسته‌های ماموران حسابرسی پاسخ دهد اما بعداً در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیات، می‌توانید به هیئت حل اختلاف مالیاتی مراجعه کند.
در اصطلاحات مالیاتی شرایطی که در آن شخص از پرداخت تمام یا بخشی از مالیات معاف میشود را معافیت مالیاتی می گوییم. که دارای انواع زیر است :
در همین جا اصطلاح مالیاتی دیگری وجود دارد به نام نرخ صفر مالیاتی که معمولاً با معافیت اشتباه گرفته می شود؛ برای آگاهی از این اصطلاح مقاله لینک شده را بخوانید تا بدانید نرخ صفر مالیاتی شامل چه کسب و کارها و چگونه شرایطی است.
دولت برای ترغیب سرمایه‌گذاری و تولید راهکارهایی دارد تا اقتصاد کشور رشد کند، یکی از این سیاست ها تشویق های مالیاتی است که در واقع بخشودگی بخشی از مالیات به دلایل خاص است.
انواع تشویق های مالیاتی:
و اما شرایط دریافت تشویق مالیاتی:
ضرایب مالیاتی در واقع، ابزاری برای تعیین مالیات است؛ ضرایب مالیاتی ماهیتاً اعدادی هستند که توسط سازمان امور مالیاتی برای محاسبه مالیات در نظر گرفته می‌شوند. این ضرایب به نوع فعالیت، میزان درآمد و سایر عوامل بستگی دارد؛ ضرایب مالیاتی همواره به گونه‌ای تعیین می‌شوند که همه افراد در شرایط مشابه، مالیات مشابهی پرداخت کنند ، این ضرایب و اعداد، محاسبه مالیات را آسان‌تر می‌کند و احتمال فرار مالیاتی کاهش می یابد.
اگر می خواهید بدانید این ضرایب را چه ارگانی تعیین می کند، باید بگوییم، این ضرایب، هر ساله توسط سازمان امور مالیاتی ابلاغ میشود. بنابراین مودیان هم باید از ضرایب اعلام شده همان سال برای محاسبات بهره ببرند. این ضرایب در وب‌سایت سازمان امور مالیاتی کشور به آدرس intamedia.ir اعلام می شوند و در دسترس هستند. برای درک بهتر برخی ضرایب مالیاتی در سال 1402 را در زیر ببینید:
جرایم مالیاتی به مجازات‌هایی اطلاق میشود که در صورت عدم پرداخت مالیات یا عدم انجام تکالیف مالیاتی توسط مودیان (اشخاص حقیقی و حقوقی) به آنها تعلق می‌گیرد. هدف از وضع این جرایم، ترغیب و الزام مودیان به پرداخت به موقع مالیات و رعایت قوانین مالیاتی است.
مودیان پس از دریافت برگ تشخیص مالیات، 30 روز فرصت دارند تا در صورت عدم تمایل به پرداخت، به آن اعتراض کنند. گام اول این است که به بررسی دقیق برگ تشخیص بپردازید و آنرا کامل، مطالعه کنید، مبالغ و محاسبات مندرج در برگ تشخیص را به دقت بررسی کنید؛ حالا در صورت مشاهده هرگونه مغایرت یا اشتباه، آن را یادداشت کنید.
در گام دوم شما بایستی مواردی که به آن اعتراض دارید را مشخص کنید و برای اثبات آن به جمع آوری مدارک و مستندات بپردازید؛ مدارک و مستنداتی که نشان دهنده غیر واقعی بودن مبالغ یا محاسبات برگ تشخیص هستند را نیاز دارید؛ این مدارک می توانند شامل قراردادها، فاکتورها، اسناد حسابداری، و ... باشند.
در گام سوم بایستی به تنظیم و ارسال لایحه اعتراض بصورت کتبی بپردازید؛ در لایحه اعتراض، دلایل و مستندات خود را به طور واضح و دقیق شرح دهید و آن را به همراه مدارک و مستندات به اداره امور مالیاتی مربوطه ارسال کنید.
در این مرحله، از شما دعوت میشود تا در هیأت حل اختلاف مالیاتی حضور پیدا کنید؛ برای ارائه توضیحات و پاسخ به سؤالات، در جلسه هیأت حل اختلاف مالیاتی حاضر شوید. هیأت حل اختلاف مالیاتی پس از بررسی دلایل و مستندات طرفین، رأی نهایی را صادر می کند.
پس از صدور رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی، نتیجه به مودی و اداره امور مالیاتی ابلاغ می شود. در صورت عدم رضایت از رأی هیأت، مودی می تواند در مهلت مقرر به دیوان عدالت اداری شکایت کند.
سامانه‌ای الکترونیکی است که مودیان می‌توانند از طریق آن به انجام امور مالیاتی خود مانند ثبت نام، ارائه اظهارنامه، پرداخت مالیات و ... بپردازند. مودیان حقیقی و حقوقی باید با مراجعه به آدرس https://www.intamedia.ir/ و ارائه اطلاعات هویتی و مدارک لازم، نسبت به ثبت نام خود اقدام کنند.
پس از ثبت نام، برای هر مودی یک کارپوشه یا پروفایل اختصاصی ایجاد میشود. مودیان می‌توانند از طریق کارپوشه خود به اطلاعات مالیاتی خود، اظهارنامه‌ها، پرداخت‌های انجام شده و ... دسترسی داشته باشند.
کدی است که توسط اداره امور مالیاتی به مودیان اعطا میشود و برای انجام امور مالیاتی مانند ثبت نام در سامانه، ارائه اظهارنامه و ... لازم است.
در این نوشتار از سامان محاسبان به بررسی اصطلاحات مالیاتی پرداختیم، شما می تواند به جای سر درگم شدن در بیت اصطلاحات و دست و پنجه نرم کردن با آنها مشاور مالی داشته باشید و با خیالی آسوده به فعالیت اقتصادی و کسب و کار خود بپردازید، اینکه با اصطلاحات و قوانین آشنا باشید، بسیار موجه و ستودنی است اما در نهایت، یک متخصص می تواند عملیات حسابداری و حسابرسی و رسیدگی به مالیات های شما را انجام داده و پیگیری کند و شما را از هر نوع ضرر و زیان در این زمینه برهاند، مجموعه ما با تکیه بر تیمی مجرب و متخصص در زمینه‌های مشاوره مالی، حسابداری و حسابرسی، همیاری دلسوزانه خود را در مسیر تعالی مالی شما ارائه میدهد.
برای دریافت مشاوره رایگان و کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
